Każdy użytkownik komputera musiał, prędzej czy później, zetknąć się z nazwami FAT16, FAT32 i NTFS. Są to tzw. systemy plików. Co to znaczy, czym się różnią, jakie mają wady i zalety? Postaram się to pokrótce wyjaśnić na najważniejszych dla użytkownika informacjach.
Systemem plików (z ang. FAT – File Allocation Table) nazywamy metodę przechowywania plików oraz zarządzania plikami i informacjami o nich, w sposób ułatwiający dostęp do nich dla samego użytkownika.
Dysk to nie tylko metaliczna obudowa, to także “bogate” wnętrze / foter.com
Wspomniane systemy plików FAT16, FAT32 i NTFS są charakterystyczne dla systemów z rodziny Windows, dlatego zetkniemy się z nimi przede wszystkim na komputerach z programem głównym rodem z Microsoft`u.
FAT16
Obsługiwany jest przez wszystkie starsze wersje systemów operacyjnych firmy Microsoft, od MS-DOS począwszy, aż po Windows 95, kiedy to pojawił się nowszy typ FAT32. Dziś stosowany jest bardzo rzadko, np. w kartach pamięci typu flash. FAT16 odpalany może być z dyskietki, w razie ewentualnych problemów z bootowaniem dysku, jednak ze względu na stałe umieszczenie tzw. bootsectora, w przypadku uszkodzenia tego fragmentu HDD może doprowadzić do niemożności rozruchu systemu operacyjnego. Jest to jednak wydajny system plików przy woluminach mniejszych niż 256 MB, posiadający niemałą liczbę narzędzi służących do odzyskiwania i naprawiania uszkodzonych danych. Nazwa FAT16 pochodzi od liczby bitów (16), których ten system używa w tablicy alokacji plików.
Niestety posiada on także inne wady, nie tylko tę związaną ze stałym umiejscowieniem bootsectora. Po pierwsze, maksymalna wielkość woluminu jaki obsługuje FAT16 to 2 GB (w Windows 2000 może to być do 4 GB). Po drugie, powoduje znaczne straty w wolnej przestrzeni dyskowej (ze względu na schemat zapisu danych), marnując jej nawet po kilkanaście, czy po kilkadziesiąt procent (w skrajnych przypadkach może to sięgać nawet 50-60% miejsca dyskowego, choć jest to głównie założenie teoretyczne) w porównaniu do następcy FAT32.
Dobór systemu plików jest wbrew pozorom istotny / foter.com
FAT32
Wydajniejszy od swojego poprzednika w wykorzystywanej powierzchni dysku, obsługujący znacznie większe woluminy, bo aż do 2 TB, choć właściwie niemożliwe jest stworzenie partycji większej niż 32 GB (można to jednakże osiągnąć dzięki specjalnym, zewnętrznym programom). Ze względu na ruchomy katalog główny (root directory), jest bardziej odporny na awarie. Jednocześnie jest szybszy, gdyż w skrajnych przypadkach niektóre programy mogą być uruchamiane nawet o 50% szybciej! FAT32 znany jest przede wszystkim z zastosowania w systemach operacyjnych takich jak Windows 95, Windows 98, czy w systemach unixowych.
Jego minusem z całą pewnością jest to, że w przypadku awarii nie można uruchomić komputera za pomocą specjalnej dyskietki startowej sformatowanej np. pod systemem FAT16. Nie posiada również wbudowanych mechanizmów kompresji danych czy schematów zabezpieczeń. Wbrew pozorom (sugerowanym przez nazwę) nie używa on 32 bitów, lecz zaledwie 28.
NTFS
Wydawać by się mogło, że jako nowszy system plików będzie niekwestionowanym liderem ze względu na szybkość dostępu do danych. Tak jednakże nie jest. Jak się okazuje dostęp do danych w systemie NTFS jest wolniejszy niż w FAT16 czy FAT32, a to ze względu na ich prostszą strukturę. Jednakże NTFS ma wbudowane zabezpieczenia oraz możliwość personalizowania danych, tj. ustawiania uprawnień dla każdego pojedynczego dysku, folderu czy pliku, zarazem dla każdego z użytkowników z osobna! To właśnie te funkcje spowalniają dostęp do danych, ale jednocześnie poprawiają bezpieczeństwo pracy, „dzieląc” przestrzeń dyskową na różnych użytkowników komputera, tak aby każdy z nich miał dostęp jedynie do ściśle określonych danych. Faktem jest też to, że lepsza alokacja plików zaimplementowana w NTFS sprawia, iż marnuje się jeszcze mniej przestrzeni dyskowej, niż u jego poprzedników. Jego kolejne wersje pojawiają się od 1993 roku (wersja 1.0), w systemach klasy Windows XP, Windows Vista, Windows Server 2003 czy Windows 7 stosowana jest już wersja 3.1. Ponadto wydane w 1999 roku jądro Linuxa jest w stanie odczytywać dane z partycji NTFS.
